پوست، وسيعترين عضو زنده بدن، درحقيقت يكي از پيچيده ترين، جالبترين و پركارترين اعضاء نيز به شمار مي آيد. دستاوردها و تحقيقات انجام شده در زمينه شناخت ساختار و عملكرد پوست در بدن طي دهه گذشته از مجموعه مطالعات دو قرن اخير بيشتر و مؤثرتر بوده است.
وظایف پوست
اجزاء و ساختمان پوست
در هر اينچ مربع از پوست، با ضخامت متغير بين 1 تا 4 ميليمتر، اجزاي متعددي را مي توان مشاهده نمود كه با تعداد شگفت آوري در كنار هم به ايفاي نقش خود مي پردازند. 650 غده مترشحه عرق، 65 فوليكول مو، 19 يارد مويرگهاي ظريف خوني، هزاران سلول لامسه، پايانه عصبي و سلولهاي لانگرهانس در هر اينچ مربع از پوست در كنار هم قرار دارند كه علاوه بر آنها سلولهاي ملانوسيت و آنزيمهاي تيروزيناز (سازنده ملانين) را نيز بايد اضافه نمود .
به طور كلي دو نوع غده در داخل پوست وجود دارند:
معمولاً دهانه هر كدام از غدد چربي به يك فوليكول مو باز مي شود، اما در بعضي از موارد در پاي هر فوليكول مو چند غده چربي وجود دارد كه سبب تجمع چربي يا Sebum بر روي پوست مي گردد.
غدد عرق عميقاً در داخل لايه هاي زيرين پوست (درم) به صورت پايانه هاي فنري شكل ريشه دوانده اند كه توسط يك لوله تو خالي جهت دفع عرق از لايه هاي بالاتر (اپيدرم) عبور كرده و دهانه كوچك آن در سطح پوست باز مي شود .
شايان ذكر است تعريق سبب پاكسازي پوست كه همانا خروج آلودگيها از خلال دهانه كوچك مزبور مي باشد، نمي گردد.
لایه های پوست
سطح پوست از تجمع سلولهاي مرده تشكيل شده است. زير اين سطح، سه لايه جداگانه بسيار نازك به شرح ذيل وجود دارند :
اپيدرم كه ضخامتش از 0.04 تا 1.6 ميلي متر متغير مي باشد، لايه مهمي است. سلولهاي لانگرهانس كه ايمني پوست را برعهده دارد، ملانوسيتها و آنزيم تيروزيناز كه عهده دار توليد رنگدانه هاي ملانين و تنظيم رنگ پوست است، در اين لايه قرار دارند.
محصولات آرايشي و بهداشتي نظير پاك كننده ها، لايه بردارها، ترميم كنند ه ها يا مرطوب كننده ها نيز بر اين لايه تاثير مي گذارد .
اپيدرم حاوي مقدار زيادي آب است. هرچه بدن جوانتر باشد، آب بيشتري در پوست وجود دارد. با افزايش سن ظرفيت نگهداري آب در پوست كاهش مي يابد و در نتيجه پوست به سمت خشك و چروك شدن متمايل مي گردد .
اپيدرم، علاوه بر اين، اولين سد دفاعي بدن در مقابل هجوم ميكروبي محيط اطراف بدن به شمار مي آيد.
در سطوح تحـتاني لايه اپيـدرم، سلولـها از طريق تقسيم ميتـوزي، تكثير مي يابند. هر سلول، با حفظ سلول والد توانايي توليد يك سلول جديد را نيز دارا مي باشد. سلول جوانتـر در جاي خـود باقي مانده و سلول پيـرتر از لايـه هاي اپيدرم رد شده و به سطح مي رسد. اين سلولها ضمن حركت خود به سطوح بالاتر با ماده اي به نام كراتين پر مي شوند و آب و چربي خود را از دست مي دهند. فسفوليپيد موجود در آنها به گليكـوليپيد، كلستـرول و سراميدها تبديل مي شود و در پايان حركت به صورت لايه اي از سلولهاي مرده روي سطح پوست قرار مي گيرند.
از سوي ديگر سلولهاي جايگزين، سلولهايي بزرگ، جوان و نرم هستند كه حاوي مقدار زيادي آب مي باشند. با افزايش سن، اين لايه نازك شده و نگهداري رطوبت را براي پوست دچار مشكل مي كند .
سراميدها يك نقش حياتي در قابليت نگهداري رطوبت توسط پوست بازي مي كنند كه اين مسئله مي تواند در سنين كهولت و نيز در مقابل تابش مستقيم خورشيد، پوست را محافظت نمايد .
در لايه اپيدرم يك عامل مرطوب كننده طبيعي به نام NMF وجود دارد. تماس طولاني مدت با مواد پاك كننـده قوي و تغيير شرايط آب و هوايي مي تواند به كاهش ميزان NMF منجر شده و پوست را شكننده و خشك كند .
براي پوستهاي مسن و آسيب ديده، میکرودرم ابریژن و یا موادي نظير آلفا هيدروكسي اسيدهاAHA ، مي تواند ظاهرسالمتر و شادابتري به آن ببخشد.
لايه دوم يا درم 5 تا 7 برابر ضخيم تر از اپيدرم است و به وسيله يك غشاء پيوندي پايه به آن متصل شده است .
درم از يك غشاء ضخيم ارتباطي تشكيل شده است كه در حقيقت شبكه بهم بافته اي است از مويرگهاي خوني و لنفي، رشته ها وپايانه هاي عصبي وحسي، كلاژن و فيبرهاي پروتئيني الاستيني كه وظيفه آنها نگهداري و حفظ رشته هاي عصبي مي باشد. فوليكول هاي مو، مويرگهاي خوني، غده هاي چربي و عرق نيز در اين لايه قرار دارند. وظيفه اصلي اين لايه حفظ استحكام و ارتجاع پوست مي باشد .
هيپودرم، سومين و آخرين لايه پوست، پوست را به بافتهاي ماهيچه اي متصل مي نمايد .
اين لايه به دليل فراواني سلولهاي چربي، خاصيت ارتجاعي بسيار داشته و به عنوان ضربه گير (مثل عملكرد فنرها در اتومبيل) عمل مي كند. ضربه گيري اين لايه، نقش بسيار مهمي در حفظ و نگهداري مويرگهاي خوني و پايانه هاي عصبي دارد.
اپيدرم , اجزاء و ساختمان پوست , پاكسازي پوست , پوست , درم , ساختمان پوست , غدد عرق , لانگرهانس , لایه های پوست , ليپيد , هیپودرم , وظایف پوست
